[PCI 2022] 18 năm kiên định sứ mệnh “đánh giá chất lượng điều hành kinh tế”

18 năm PCI kiên định và bền bỉ với sứ mệnh “đánh giá chất lượng điều hành kinh tế để thúc đẩy sự phát triển doanh nghiệp và kinh tế đất nước”.

Phát biểu tại Lễ Công bố Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI 2022, Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công nhấn mạnh, Lễ Công bố báo cáo thường niên của Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) đã thành một thông lệ trong nhiều năm qua. Đây đã là năm thứ 18 liên tiếp mà PCI được thực hiện.

“Đó là 18 năm PCI kiên định và bền bỉ với sứ mệnh “đánh giá chất lượng điều hành kinh tế để thúc đẩy sự phát triển doanh nghiệp và kinh tế đất nước”. Đó là 18 năm PCI chuyển mình trở thành bộ công cụ đánh giá chất lượng quản trị công uy tín hàng đầu ở trong nước và quốc tế. Qua gần hai thập kỷ, PCI đã trở thành phương tiện hữu hiệu truyền tải những thông điệp và kỳ vọng của khu vực doanh nghiệp đến với các cấp chính quyền. Với chính quyền cấp tỉnh, PCI là biểu tượng của sự cầu thị, lắng nghe và tinh thần hợp tác với khu vực doanh nghiệp”, Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

Cũng theo ông Phạm Tấn Công, khảo sát PCI 2022 được tiến hành trong bối cảnh cộng đồng doanh nghiệp đang phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức và cả những cơ hội đan xen. Khi nhiều doanh nghiệp vừa gắng gượng vượt qua những thời điểm đen tối của đại dịch COVID-19 và bắt đầu quá trình phục hồi thì những cú sốc mới của kinh tế – địa chính trị toàn cầu lại ập đến như chiến tranh, khủng hoảng năng lượng, bất ổn tài chính – ngân hàng, lạm phát tăng cao và sự sụt giảm nhu cầu tiêu dùng toàn cầu. Triển vọng tăng trưởng ảm đạm của các nền kinh tế lớn đi cùng nỗi lo lạm phát trên thế giới đang ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam.

Theo Báo cáo tình hình kinh tế – xã hội Quý I/2023 của Tổng cục Thống kê, mức tăng trưởng GDP quý I năm nay chỉ đạt 3,32% so với cùng kỳ năm 2022. Đây là mức tăng trưởng hàng quý thấp thứ hai trong cả giai đoạn 2011-2023.

Đáng lưu ý, tình hình phát triển doanh nghiệp trong quý I/2023 cũng đáng lo ngại khi số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường lên tới 60,2 nghìn doanh nghiệp, tăng 17,4% so với cùng kỳ năm 2022. Trong khi đó, số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động thấp hơn, chỉ ở mức 57 nghìn doanh nghiệp. Trung bình mỗi tháng trong quý I/2023, khoảng 20,1 nghìn doanh nghiệp đã rút lui khỏi thị trường.

“Tình hình kém lạc quan này cũng được phản ánh qua đánh giá niềm tin kinh doanh của các doanh nghiệp tham gia Khảo sát PCI 2022. Kết quả cho thấy chỉ 35% doanh nghiệp tư nhân và 33% doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài có dự định mở rộng sản xuất, kinh doanh trong vòng 2 năm tới”, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công nhấn mạnh. Đồng thời cho rằng lãnh đạo các địa phương cũng phần nào cảm nhận được sự khó khăn nào của doanh nghiệp.

Trong điều kiện bất lợi ấy, Chủ tịch Phạm Tấn Công khẳng định, vai trò của các chính quyền địa phương sẽ được chú ý nhiều hơn với những kỳ vọng lớn hơn về tạo thuận lợi môi trường kinh doanh nhằm hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua các thách thức, phục hồi và phát triển ổn định. Bởi vậy, “hy vọng” là từ khóa chủ đề của Lễ Công bố PCI năm nay.

“Khi mùa đông ảm đạm đi qua thì mùa xuân tới thường gắn với “hy vọng”, gắn với niềm tin về sự đổi mới, vươn lên. Vào mùa xuân hàng năm, VCCI đều công bố kết quả Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh. Điểm số và thứ hạng là một nội dung nổi bật trong Báo cáo hàng năm nhưng đóng góp quan trọng nhất của PCI là cung cấp một bức tranh toàn cảnh về thực trạng cũng như xu hướng của các khía cạnh điều hành kinh tế cấp tỉnh”, ông Phạm Tấn Công nhấn mạnh.

Đồng thời khẳng định, từ kết quả PCI, những dư địa cải cách được nhận diện và những giải pháp được chia sẻ. Là chỉ số của hành động, PCI thúc đẩy các địa phương cải thiện chất lượng điều hành dựa trên bằng chứng. PCI cũng lan tỏa nhiều mô hình hay, nhiều thực tiễn tốt của những tỉnh là “ngôi sao” cải cách đến các địa phương còn lại trong cả nước để thu hẹp chênh lệch về chất lượng quản trị giữa các địa phương.

Chủ tịch VCCI cho biết, với mục tiêu truyền tải tiếng nói và nguyện vọng của cộng đồng doanh nghiệp tại 63 tỉnh, thành phố, khảo sát PCI 2022 đã nhận được phản hồi của tổng cộng của gần 12.000 doanh nghiệp. Điểm tích cực ghi nhận được từ kết quả PCI 2022 đó là thứ nhất, chất lượng điều hành cấp tỉnh tiếp tục có sự cải thiện theo thời gian. Điểm trung vị PCI 2022 đạt 65,22 điểm, tiếp tục tăng năm thứ sáu liên tiếp.

Thứ hai, chất lượng giải quyết thủ tục hành chính nói chung có chuyển biến tích cực khi giúp các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí tuân thủ quy định pháp luật. Gánh nặng thanh tra, kiểm tra đã giảm đáng kể trong giai đoạn từ năm 2016 đến nay.

Thứ ba, tình trạng trả chi phí không chính thức vẫn duy trì xu hướng giảm đã bắt đầu từ năm 2016. Trong đó, tỷ lệ doanh nghiệp dành hơn 10% doanh thu để trả chi phí không chính thức trong PCI 2022 là 3,8%, giảm mạnh từ mức 9,1% của PCI 2016.

Thứ tư, việc cải thiện tính minh bạch có những chuyển biến tích cực, đặc biệt là với các loại tài liệu quy hoạch. Dù vẫn chưa đạt đến mức độ “dễ dàng” tiếp cận với số đông doanh nghiệp nhưng xu hướng theo thời gian cho thấy những trở ngại đang dần được gỡ bỏ với doanh nghiệp khi tiếp cận các loại thông tin, tài liệu này.

Về các điểm chưa được như kỳ vọng, một là tình trạng phiền hà, nhũng nhiễu vẫn phổ biến với một số lĩnh vực thủ tục hành chính. Các lĩnh vực thủ tục hành chính phiền hà nhất theo cảm nhận của doanh nghiệp là thuế/phí, giải phóng mặt bằng, bảo hiểm xã hội, phòng cháy chữa cháy và xây dựng.

Hai là, chất lượng thực thi chính sách ở cấp chính quyền cơ sở vẫn một hạn chế đáng chú ý và cần thêm nhiều cố gắng hơn nữa ở các địa phương để kết quả cải thiện chất lượng điều hành có kết quả đồng bộ.

Ba là, tiếp cận đất đai vẫn đang là điểm nghẽn lớn với nhiều doanh nghiệp và là nguyên nhân khiến nhiều kế hoạch kinh doanh bị hủy bỏ hoặc trì hoãn. Đây là vấn đề từng được chỉ ra trong các báo cáo PCI trước đây. Theo đó, vấn đề các doanh nghiệp cần tiếp tục tháo gỡ là tình trạng ách tắc, thời gian giải quyết hồ sơ về đất đai thường xuyên kéo dài hơn so với quy định.

 

Dù còn những điểm chưa được như kỳ vọng nhưng nhìn nhận cả một quá trình dài hạn, ông Phạm Tấn Công nhận định, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh thực sự là một trong những ưu tiên chính sách quan trọng và nhất quán của ba nhiệm kỳ Chính phủ gần đây. Định hướng của Chính phủ hiện nay là tiếp tục đẩy mạnh cải cách thể chế, tháo gỡ các rào cản về quy định pháp luật để khơi thông các nguồn lực phát triển cho cộng đồng doanh nghiệp. Chính phủ, các bộ ngành và địa phương ngày càng quan tâm đến việc rà soát, loại bỏ các chồng chéo của hệ thống pháp luật, tháo gỡ các rào cản về điều kiện kinh doanh, hài hòa hóa các quy định phù hợp với thông lệ quốc tế.

Ông Phạm Tấn Công nhận định, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh thực sự là một trong những ưu tiên chính sách quan trọng và nhất quán của ba nhiệm kỳ Chính phủ gần đây.

Với kết quả PCI 2022, Chủ tịch VCCI chúc mừng các địa phương đứng đầu bảng xếp hạng năm nay. Quảng Ninh duy trì vị trí quán quân năm thứ sáu liên tiếp. Chúc mừng Bắc Giang đã có tiến bộ vượt bậc để xếp ở vị trí thứ hai. Chúc mừng Hải Phòng, Bà Rịa – Vũng Tàu và Đồng Tháp vẫn duy trì hoạt động cải cách hiệu quả. Chúc mừng Thừa Thiên Huế, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Đà Nẵng và Long An đã có những nỗ lực đáng trân trọng để nằm trong nhóm 10 tỉnh, thành phố thuộc nhóm dẫn đầu. Chúc mừng tất cả các địa phương khác trong cả nước đã đều đã có những cố gắng nhất định trong một năm mà hoạt động điều hành kinh tế cấp tỉnh đối diện rất nhiều thách thức.

Nhấn mạnh Hội thảo công bố PCI 2022 lần này diễn ra trong bối cảnh cảnh rất đặc biệt, Chủ tịch Phạm Tấn Công cho rằng đây là một trong những hoạt động trọng điểm hướng đến Lễ kỷ niệm 60 năm ngày thành lập VCCI, ngày 27/4 sắp tới. 60 năm là một hành trình dài VCCI luôn đồng hành, tận tụy phụng sự cho sự phát triển kinh tế đất nước và sự lớn mạnh của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Trong Báo cáo được công bố năm nay, lần đầu tiên VCCI, USAID cùng các đối tác tư nhân giới thiệu và công bố Chỉ số Xanh cấp tỉnh (PGI). Đây là bộ chỉ số đánh giá và xếp hạng địa phương thân thiện với môi trường dưới góc nhìn từ thực tiễn kinh doanh như mức độ ứng dụng công nghệ thân thiện môi trường của các doanh nghiệp tại địa phương, trình độ quản trị và ứng xử với môi trường của doanh nghiệp, mức độ quan tâm, sẵn sàng đầu tư về vấn đề môi trường của chính quyền địa phương và nhiều vấn đề môi trường quan trọng khác. Chủ tịch VCCI chúc mừng ba tỉnh đứng đầu Chỉ số PGI lần đầu tiên là Trà Vinh, Lạng Sơn và Bắc Ninh.

Khẳng định “Lửa thử vàng, gian nan thử sức”, Chủ tịch Phạm Tấn Công nhấn mạnh, bối cảnh kinh tế vĩ mô nhiều thách thức như hiện nay lại chính là lúc chính quyền các địa phương cần chứng minh bản lĩnh và năng lực giải quyết các vấn đề mới, cải thiện hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt trong việc gia nhập thị trường và tạo thuận lợi tiếp cận các nguồn lực sản xuất như đất đai, lao động, tín dụng. Việc tăng cường tính minh bạch thông tin, giảm các phiền hà về tuân thủ thủ tục hành chính và giảm gánh nặng chi phí không chính thức ở các địa phương sẽ có hiệu quả tương đương như các gói hỗ trợ về tiền tệ và tài khóa mà Chính phủ đã ban hành trong thời gian qua.

Lời cuối cùng và cũng là lời tri ân sâu sắc nhất, Chủ tịch VCCI dành lời cảm ơn cho lãnh đạo các địa phương, các chuyên gia, trên 176.000 doanh nghiệp trong cả nước suốt 18 năm qua đã chung tay với VCCI trên hành trình PCI. Cảm ơn Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ USAID đã đồng hành với VCCI trong suốt hành trình này. Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cam kết luôn đồng hành cùng các địa phương, các doanh nghiệp, các cơ quan, tổ chức vì niềm tin và hy vọng về sự phát triển mới của nền kinh tế Việt Nam.

Phát biểu tại Lễ Công bố, bà Aler Grubbs, Giám đốc Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ tại Việt Nam nhấn mạnh, PCI 2022 là thước đo kinh tế cho các tỉnh thành một bức tranh để nhìn nhận cụ thể về những thay đổi của địa phương trong cải cách thủ tục hành chính.

“Năm nay cũng là 10 năm hợp tác giữa Việt Nam – Hoa Kỳ, năm nay báo cáo VCCI cũng có những bước cải thiện trên hành chính đó, xu hướng cải thiện liên tục được duy trì, PCI 2022 cũng cho thấy những thách thức đang tồn tại và những tác động từ bối cảnh quốc tế. Trong đó chỉ có gần 30% doanh nghiệp có lại trong năm nay, và cũng cho thấy Việt Nam rất nỗ lực trong những năm qua”, Giám đốc Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ tại Việt Nam nhấn mạnh.

Bà Aler Grubbs nhận định điều này cho thấy những nỗ lực đặc biệt của Chính phủ và các cơ quan. Đây là lần đầu tiên có chỉ số xanh cấp tỉnh (PGI) được công bố, đây là công cụ quan trọng để đánh giá hiệu quả của các cơ quan công quyền về vấn đề bảo về môi trường.

“Nhất là hiện nay, vấn đề môi trường đang hướng sang nền kinh tế xanh, và Việt Nam là quốc gia đầu tiên có chỉ số này cho cấp tỉnh. Việc tiếp cận nguồn lực tăng trưởng xanh đem lại nhiều tác động lớn cho các doanh nghiệp và nền kinh tế, và đây là động lực thúc đẩy Việt Nam phát triển vững và các mục tiêu đã cam kết”, Giám đốc Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ tại Việt Nam khẳng định.

Báo cáo PCI 2022 là bức tranh mang tên “Hy vọng” của họa sĩ Nguyễn Thanh Vũ nhằm gửi gắm niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp với chính quyền các địa phương. VCCI hy vọng rằng niềm tin đó sẽ tạo động lực mạnh mẽ, thúc đẩy quyết tâm hành động của chính quyền các tỉnh, thành phố. Như chúng ta thường nói: “Sau cơn mưa, trời lại sáng” – hy vọng và tin tưởng rằng chính quyền các tỉnh, thành phố sẽ tích cực đồng hành, sát cánh và hợp tác chặt chẽ với cộng đồng doanh nghiệp để cùng vượt qua thời điểm khó khăn này.

Theo Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp