Gỡ vướng trong hút vốn đối với khu vực kinh tế tập thể
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang có nhiều chương trình tín dụng phục vụ phát triển khu vực kinh tế tập thể (KTTT), hợp tác xã (HTX), nhưng nguồn vốn rót cho khu vực này còn chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng dư nợ nền kinh tế.
Nhu cầu vay vốn tín dụng của HTX giảm
Tại Hội thảo Quốc gia “Giải pháp gỡ vướng trong tiếp cận vốn tín dụng đối với khu vực KTTT” do Liên minh HTX Việt Nam và NHNN Việt Nam tổ chức sáng 23/4, bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) cho biết: Đến cuối tháng 2/2024, dư nợ cho vay đối với HTX, Liên hiệp HTX đạt 6.043 tỷ đồng với gần 1.200 HTX, LHHTX, giảm 1,68% so với cuối năm 2024.
Nguyên nhân tín dụng đối với HTX còn thấp là do HTX thiếu tài sản bảo đảm, thiếu minh bạch tài chính, làm ăn kém hiệu quả, quản trị yếu. Ngoài ra, dịch bệnh và khó khăn của nền kinh tế cùng với áp lực biến động giá cả hàng hóa, nguyên liệu đầu vào, ảnh hưởng không nhỏ tới đầu tư, kết quả kinh của HTX.
Phó Thống đốc NHNN, ông Đào Minh Tú phát biểu tại Hội thảo sáng 23/4.“Phần lớn HTX, Tổ hợp tác có quy mô nhỏ, vốn ít, phạm vị hoạt động hẹp; tính liên kết trong nội bộ HTX còn rất yếu. Vấn đề thị trường, ứng dụng khoa học kỹ thuật, chuyển đổi số trong hoạt động của HTX còn hạn chế. Đặc biệt, vấn đề nợ của HTX, tình trạng chiếm dụng vốn chưa được xử lý dứt điểm”, Phó Vụ trưởng Vụ tín dụng các ngành kinh tế cho biết.
Ngoài ra, theo phản ánh của tổ chức tín dụng (TCTD), vấn đề cơ chế quản lý, pháp lý và địa vị pháp lý của tổ chức kinh tế hợp tác cũng là khó khăn cho TCTD khi xác định trách nhiệm, nghĩa vụ nợ cho vay đối với loại hình kinh tế tập thể. Một số HTX sử dụng không hiệu quả nguồn vốn vay, sử dụng vốn vay sai mục đích, nợ quá hạn kéo dài, có tâm lý ỷ lại, trông chờ sự hỗ trợ của Nhà nước.
Thừa nhận phương án kinh doanh của một số HTX còn thiếu tính khả thi, không đáp ứng được điều kiện vay vốn, ông Tạ Viết Hùng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Giám đốc HTX Đầu tư nông trại xanh và phát triển bò Ba Vì (Hà Nội) kiến nghị: Chính phủ xây dựng cơ chế đặc thù để phù hợp với từng vùng miền, ngành nghề khác nhau trong cả nước; cắt giảm điều kiện, thủ tục không cần thiết khi các HTX có nhu cầu vay vốn ưu đãi và có phương pháp thế chấp tài sản hình thành từ vốn vay.
“HTX chúng tôi nhiều lần làm việc với các TCTD để mong vay vốn nhưng không thể tiếp cận được do vướng điều kiện vay như Nghị quyết 100% thành viên ký xác nhận, phải có tài sản thế chấp để đảm bảo vay vốn…”, ông Hoàng Công Trúc, Giám đốc HTX dịch vụ Nông nghiệp và điện năng xã Thạch Sơn (tỉnh Phú Thọ) trăn trở.
Cần nâng cao năng lực quản trị, minh bạch kinh doanh
Trước vấn đề này, theo bà Phạm Thị Thanh Tùng, phía Ngân hàng tiếp tục đề xuất hoàn thiện các cơ chế chính sách tín dụng tạo điều kiện thuận lợi cho vay nói chung và HTX nói riêng như: Khảo sát, đánh giá, tổng kết Nghị định số 55/2015/NĐ-CP về chính sách tín dụng phát triển nông nghiệp, nông thôn; tiếp tục sửa đổi Thông tư 02/2023/TT-NHNN về cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ cho khách hàng; tiếp tục triển khai hiệu quả các chương trình tín dụng hỗ trợ lãi suất, các Chương trình Mục tiêu Quốc gia nhằm hỗ trợ đối với HTX ổn định, phục hồi và phát triển kinh tế.
Để tạo điều kiện cho ngành ngân hàng triển khai nhiệm vụ hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX bền vững, đại diện NHNN đề nghị: Về phía các Bộ, ngành, địa phương sớm trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật HTX (có hiệu lực từ ngày 1/7) để triển khai đồng bộ các cơ chế hỗ trợ phát triển KTTT, HTX; thực hiện tốt vai trò quản lý nhà nước đối với KTTT theo hướng tăng cường kiểm tra giám sát hoạt động của KTTT trong việc tuân thủ các quy định của pháp luật.
“Về phía HTX, cần đảm bảo đủ các điều kiện, yêu cầu của một tổ chức HTX (về nguồn vốn, tài sản, nguồn nhân lực, phương án sản xuất kinh doanh…); đảm bảo hoạt động đúng bản chất của HTX; xây dựng và triển khai phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, tuân thủ các quy định của mô hình sản xuất liên kết, minh bạch tài chính, dòng tiền, trả nợ đúng hạn, làm cơ sở để các tổ chức tín dụng cho vay”, bà Phạm Thị Thanh Tùng đề xuất.
“Giải quyết bài toán sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ manh mún bằng cách các HTX tích cực tham gia vào chuỗi giá trị để phát huy tối đa khả năng, tiềm năng của từng HTX. Đặc biệt, các Quỹ tín dụng hỗ trợ, hệ thống ngân hàng cũng phải tham gia vào chuỗi giá trị, đây cũng là một mắt xích quan trọng trong việc cung ứng vốn kịp thời cho các HTX có nhu cầu vay vốn cải tiến công nghệ hay mở rộng quy mô sản xuất”, ông Tạ Viết Hùng kiến nghị.
Một số HTX đều đồng tình, để nâng cao khả năng tiếp cận vốn, các HTX cần chú trọng đến việc mở sổ sách, công tác hạch toán kế toán phải minh bạch; bồi dưỡng nâng cao trình độ quản lý cho người quản lý HTX. “Kiến nghị đề xuất với cơ quan chức năng về cách định giá đất cho vay sát với giá thị trường; thời gian cho vay các dự án 10 năm; học hỏi mô hình cách làm hay để các HTX nâng cao quản lý cũng như giao thương hỗ trợ nhau tiêu thụ sản phẩm…”, ông Hoàng Công Trúc nhận định.
